KARLOVI NASLJEDNICI I
UGOVOR U VERDUNU 843.
- franačko prijestolje je od svog oca Ludovika Pobožnog
trebao naslijediti njegov najstariji sin Lotar
- ipak još za Ludovikova života dolazi do sukoba njegovih
sinova zbog prava na prijestolje
- sukobi doveli do podjele Carstva Ugovorom u Verdunu 843. g.
- jedinstvena Franačka tako je podijeljena na 3 dijela:
Zapadna Franačka -> Karlo Ćelavi
Istočna Franačka -> Ludovik Njemački
Lotarova država -> Lotar
Zapadna Franačka -> Karlo Ćelavi
Istočna Franačka -> Ludovik Njemački
Lotarova država -> Lotar
- napuštena ideja o jedinstvenom carstvu na zapadu Europe
- sukobi braće nisu prestali ni nakon podjele carstva, a ni
za njihovih nasljednika
- dolazi do političke anarhije (bezvlađa) na europskom
zapadu tako da zapadna Europa slabi
- Crkva pokušala amortizirati uvođenjem institucije (pravila)
„Božjeg mira“ -> nastoji smanjiti sukobe na najmanju moguću mjeru
- još će se samo jednom obnoviti carstvo Karla Velikog i to
od 885. do 887. g. pod vlašću zapadnofranačkog vladara Karla Debelog
SARACENI, NORMANI,
MAĐARI
- ovu situaciju koriste Saraceni
(Arapi), Normani i Mađari pljačkaškim naletima u IX. i X. st.
- Saraceni napadaju Europu u IX. i X. st. na području
Pirineja i južne Italije
- borba sa Saracenima u južnoj
Italiji traje od IX. do XII. st. kada su ih odande istisnuli Normani
- Saraceni napadaju i osvajaju Pirinejski poluotok u VIII.
st. gdje osnivaju Kordobski kalifat
- borbe sa Saracenima na Pirinejima traje sve do 1492.
g. -> pad zadnje islamske države Granade
- Normani („ljudi
sa sjevera“) dolaze sa područja Skandinavije i kreću se prema istoku (Varjazi) i zapadu (Vikinzi)
- normanske provale nenadano otpočele oko 800. g. -> cilj napada bile zapadne
obale Francuske, obale Engleske i Sredozemlje
- na području Europe Normani osnivaju dvije
političko-teritorijalne jedinice:
I. oko ušća rijeke Siene u
Francuskoj 911. g. -> vojvodina Normandija, na čelu je bio
vojvoda Rolon
II. u južnoj Italiji nakon pobjede
nad Saracenima 1130. g. -> Sicilijansko Kraljevstvo
- Mađari su treći
azijski narod koji dolazi u Panonsku nizinu i to 890. g. pod vodstvom kneza
Arpada
- prekidaju izravan teritorijalan dodir Zapadnih i Južnih
Slavena te zaustavljaju njemačku kolonizaciju moravsko-panonskog područja
- njihove provale u zapadnu Europu prestaju 955. g. kada ih njemački car Oton I. poražava u bici na Leškom polju u blizini današnjeg grada Augsburga (Njemačka)
- od tog poraza se pacificiraju, prelaze na sjedilački način
života i utemeljuju svoju državu kojoj je na čelu bio kralj
- prvi kralj bio je Stjepan
I. Sveti Arpadović (997. - 1038.) i u njegovo vrijeme Mađari prihvaćaju
kršćanstvo
- kristijanizacija Srednjeg vijeka obrnuta je s obzirom na
kristijanizaciju Antike iz razloga što su u Srednjem vijeku kršćanstvo prvo
prihvaćali najviši društveni slojevi, a zatim i niži, dok su u Antici
upravo najniži društveni slojevi prvi prihvaćali kršćanstvo
SVETO RIMSKO CARSTVO
NJEMAČKOG NARODA (962. - 1806.)
- Ludovik Njemački
dobio Istočnu Franačku i ona postaje
jezgra novog Carstva
- u početku kraljevina koja nije bila čvrsto politički ujedinjena
jer pored kralja postoje vojvode i knezovi koji mu nisu vjerni
- Oton I. iz Saske dinastije slama otpor svojih
vazala, poražava Mađare i u svojoj se vlasti oslanja na Crkvene moćnike (državno-crkveni
sustav)
- primjećuje da je kler mnogo lojalniji od vazala jer su u
biti vjerniji kršćanstvu i nemaju svoju obitelj te se mogu posvetiti Bogu i
službi
- dolazi do problema u Papinskoj državi između pape i
gradskog plemstva -> Oton I.
podržava papu
- pape željeli obnovu carstva jer je car papin zaštitnik i
označuje red u Europi
- zbog pomoći Otona
I. papa ga 962. g. okrunjuje za
cara Svetog Rimskog Carstva Njemačkog
Naroda
- 962. g. nastaje
spomenuto carstvo i carska titula prelazi u ruke njemačkim vladarima -> Prvi Reich
- Oton I. iste
godine objavljuje Otonove povlastice prema kojima papinstvu potvrđuje darovanja
karolinških careva, definirajući pritom svoje prvenstvo nad Papinskom
Državom
- papa podređen caru i prije uvođenja u službu mora
prisegnuti na lojalnost -> car je
gospodar Crkve
- od Otona I. počinje borba između Crkve i države iz
dvaju razloga:
I. tko ima veću vlast?
II. nastojanje Crkve da se istrgne iz svjetovne vlasti
OTONSKA RENESANSA
- otonska renesansa
-> prema imenu Oton, koje su nosila prva tri cara otonske dinastije to je
ime za ovo umjetničko razdoblje
- ženidbom Otona II.
i bizantske princeze Teofano dolazi
do spajanja bizantskih i karolinških tradicija
- iluminacije su ukrašavale rukopise koji su nastajali u
samostanskim skriptorijima (pisarnicama)
- jedan od najznačajnijih skriptorija bio je samostan na
otoku Reichenau u Bodenskom jezeru
- slobodnije plastično prikazivanje u umjetnosti, po
prvi puta u drvu izrezbareno monumentalno raspelo kao što je Geroov križ iz katedrale u Kölnu
- prikaz Majke Božje s djetetom u krilu -> Madone u Essenu i Paderbornu
- prvi puta od Karla Velikog nalazimo monumentalne brončane
spomenike -> brončana vrata u Hildesheimu i Mainzu
- za razliku od umjetnosti, graditeljstvo ostaje vjerno
karolinškoj tradiciji
- dolazi do procvata književnosti koja je u velikoj
mjeri vezana uz rimsko-antičku tradiciju te su djela pisana latinskim
jezikom
KLINIJEVSKA REFORMA
- ideja crkvene reforme rađa se u samostanu Cluny, u francuskoj pokrajini Burgundiji
- samostan je 910. g.
osnovao Vilim, vojvoda od Akvitanije, koji ga oslobađa izravne
svjetovne i biskupske vlasti i podređuje ga izravno papi
- Crkvu onog vremena opterećivala laička investitura = imenovanje i postavljanje crkvenih službenika
od strane osoba koji nisu dio hijerarhijske Crkve, odnosno nisu kler već su
laici (vladari, feudalci)
- taj sam čin uvođenja svećenika u službu naziva se
investitura
- često nekompetentne osobe imale visoke funkcije te nisu
živjeli u celibatu -> nikolaitizam
- mnogi su kupovali status opada i biskupa -> simonija (prema Simonu Magu koji je htio kupiti apostolsko mjesto)
- crkveni službenici bili ovisni o onima koji su ih
postavili
- Crkva se našla upletena u feudalne mreže
- upravo sloboda samostanskog života u Clunyju, obrazovanost klera i posvećenost službi daje tom samostanu
primat u reformi Crkve
- u tom se samostanu razvija i gregorijansko pjevanje
- Cluny je bio benediktinski
samostan -> sv. Benedikt osniva
redovništvo u Italiji u VI. st. s geslom
„Ora
et labora“ te je jedan od zaštitnika Europe jer je osnivač
redovništva na zapadu
- klinijevci su protiv simonije i nikolaitizma te protiv
uplitanja svjetovne vlastu u život Crkve -> traže dokidanje laičke
investiture
- u Clunyju zaživjela institucija „Božjeg mira“, a njihova
reforma se širi diljem Zapada i zahvaća cijelu Crkvu
- 1059. g. na
crkvenom saboru u crkvi sv. Ivana
Lateranskog u Rimu odlučeno da
papu ubuduće ne imenuje car, nego zbor kardinala (visoki dostojanstvenici
Katoličke crkve)
- započinje spor oko laičke investiture jer je se vladari
nisu htjeli odreći zbog moći koju im je pružala
- postavlja se pitanje: „tko ima veću moć, papa ili car?“
- 1073. g. papa
je postao jedan od redovnika iz Clunyja, opat Hildebrand -> papa Grgur
VII.
- upravo po tome papi je gregorijansko pjevanje dobilo ime
- u spisu „Dictatus papae“ govori kako je duša iznad tijela pa je i Crkva
iznad države, a posebice naglašava božansko podrijetlo Crkve i njenu
nepogrešivost kao i pravo pape da postavlja svjetovne vladare
- car Henrik IV.
iz Salijske kuće ne prihvaća papin
spis te Grguru VII. osporava pravo
na položaj pape
- car Henrik IV. je
zatim ekskomuniciran (izopćen) iz Crkve pa mu tako podanici nisu bili dužni
lojalnost, a njemački velikaši iskorištavaju ovakav razvoj događaja da se
oslobode središnje vlasti
- zbog navedenog on se ispričava papi u Canossi te dobiva oprost
- nakon oprosta vratio se i vladao ne obazirući se na papu
pa tako i dalje traje sukob
- tek 1122. g.
sukob završava Wormskim konkordatom između
cara Henrika V. i pape Kalista II. kojim je uvedena dvostruka investitura
- dvostruka
investitura -> crkvene osobe birali drugi redovnici i oni su ih uvodili
u službu predajom štapa i prstenom, a feudalci su uvodili tu imenovanu crkvenu
osobu u zemaljski posjed odnosno feud dajući mu žezlo
- ovaj sukob je privremeno smiren, ali je s nešto manjim
intenzitetom bio prisutan tijekom cijelog srednjeg vijeka
Jako lijepo bravo!
OdgovoriIzbriši